Top 8 nguyên nhân gây mụn và cách phòng tránh

Mụn là gì?

Mụn là một tình trạng da thường gặp mà hầu hết mọi người đã từng trải qua ít nhất một lần trong cuộc đời của họ. Mụn xuất hiện khi lỗ chân lông bị tắc và tạo môi trường thuận lợi cho vi khuẩn Propionibacterium acnes sinh sôi và gây viêm nhiễm.

Có nhiều yếu tố góp phần vào sự hình thành mụn, bao gồm:

1. Hoạt động của nội tiết tố: Sự thay đổi nồng độ hormone trong cơ thể có thể kích thích tuyến dầu da sản xuất quá nhiều dầu, gây tắc nghẽn lỗ chân lông.
2. Tắc nghẽn lỗ chân lông: Quá trình quá tạo tế bào da chết có thể dẫn đến tắc nghẽn lỗ chân lông, làm cho dầu và tế bào da không thể thoát ra ngoài, dẫn đến việc hình thành mụn đầu đen và mụn trứng cá.
3. Nhiễm khuẩn: Khi lỗ chân lông bị tắc, vi khuẩn Propionibacterium acnes có thể phát triển trong môi trường ẩm ướt và dầu trên da, gây viêm nhiễm và hình thành mụn mủ.

Các loại mụn khác nhau có biểu hiện và đặc điểm riêng. Mụn trứng cá thông thường là các nốt mụn nhỏ, mụn đầu đen là những nốt đen xuất hiện trên bề mặt da, mụn mủ là những nốt đỏ hoặc trắng có chứa mủ, và mụn viêm có thể gây đau và sưng tấy. Chúng ta sẽ có những góc nhìn kỹ hơn và đa chiều về các loại mụn ở phần dưới của bài viết.

Quá trình điều trị mụn thường liên quan đến việc kiểm soát lượng dầu trên da, giữ vệ sinh da, điều chỉnh hormone và sử dụng các sản phẩm chăm sóc da phù hợp. Tuy nhiên, tùy theo tình trạng da và loại mụn, việc tìm kiếm sự tư vấn từ chuyên gia da liễu là quan trọng để xác định phương pháp điều trị tốt nhất cho mỗi cá nhân.

Các nguyên nhân gây mụn phổ biến

Những yếu tố quan trọng mà khiến cho tình trạng mụn xuất hiện và phát triển trên da một cách nhanh chóng, và thậm chí trở nên khó kiểm soát có thể kể đến như: 

1. Da tiết nhờn quá nhiều và tắc nghẽn nang lông: Khi tuyến bã nhờn sản xuất quá nhiều dầu và tế bào da chết không được loại bỏ đúng cách, lỗ chân lông có thể bị tắc nghẽn và gây ra mụn.
2. Nhiễm khuẩn: Vi khuẩn P. acnes và Demodex là hai loại vi khuẩn phổ biến có mối quan hệ trực tiếp dẫn đến quá trình hình thành và tiến triển của mụn. Khi da bị nhiễm khuẩn, nó có thể gây viêm nhiễm và tăng cường quá trình hình thành mụn.
3. Viêm da: Mụn thường đi kèm với tình trạng viêm da. Khi da bị viêm, nó có thể trở nên đỏ, sưng và đau.
4. Chăm sóc da không đúng cách và lạm dụng mỹ phẩm: Việc không vệ sinh da đúng cách, sử dụng mỹ phẩm không phù hợp hoặc lạm dụng mỹ phẩm có thể làm tăng nguy cơ mụn. Các chất phụ gia và thành phần không tốt trong mỹ phẩm có thể làm tắc nghẽn lỗ chân lông và gây kích ứng da.
5. Thay đổi nội tiết tố: Sự thay đổi hormone trong cơ thể, đặc biệt là trong giai đoạn dậy thì và tiền mãn kinh, có thể góp phần vào việc tăng sản xuất dầu trên da và gây mụn.
6. Sử dụng thuốc: Một số loại thuốc, như corticosteroid, testosterone và lithium, cũng được biết đến là có khả năng gây mụn.
7. Chế độ ăn: Một số nghiên cứu cho thấy thực phẩm giàu carbohydrate, như đường và tinh bột, có thể tác động tiêu cực đến mụn.
8. Căng thẳng: Mặc dù căng thẳng không gây trực tiếp mụn, nhưng nó có thể làm tình trạng mụn trở nên tồi tệ hơn bởi vì tác động tiêu cực lên hệ thống hormone và sức đề kháng của cơ thể.
   

Triệu chứng dấu hiệu của mụn?

Có thể đa số chúng ta đã quá quen với hình ảnh của các loại mụn trên da, tuy nhiên, liệu bạn đã thực sự phân biệt được chúng? Việc phân biệt các loại mụn đóng vai trò then chốt trong việc xác định phương pháp điều trị. 

• Mụn trứng cá: Đây là loại mụn có đầu trắng hoặc đen, thường xuất hiện trên vùng mặt và gây sưng đỏ, mụn nhọt và có mủ. Nếu lỗ chân lông kín, mụn có đầu trắng, còn nếu lỗ chân lông hở, mụn có đầu màu đen.
• Mụn ẩn: Đây là loại mụn phát triển sâu dưới nang lông, thường không gây viêm sưng hay đau. Mụn ẩn có kích thước nhỏ và thường không có đầu mụn rõ ràng, nổi lên như các cục nhỏ li ti.
• Mụn đầu đen: Đây là loại mụn có màu đen và thường xuất hiện trên da mặt. Mụn đầu đen là kết quả của chất bã nhờn và tế bào da chết tắc nghẽn lỗ chân lông, không gây đau và không gây viêm.
• Mụn bọc: Mụn bọc thường xuất hiện dưới da và có biểu hiện là các nốt sưng đỏ và cứng xung quanh. Mụn này có mủ bên trong, có thể chứa dịch màu vàng hoặc trắng, và khi chạm vào có thể gây đau. Mụn bọc dễ bị vỡ và để lại vết thâm sau khi lành.
• Mụn trứng cá đỏ: Đây là loại mụn có màu đỏ, thường xuất hiện quanh vùng mũi và miệng. Mụn trứng cá đỏ có thể gây đau và ngứa.

Những ai có nguy cơ mắc phải mụn?

Một người có thể gặp phải tình trạng mụn một cách chủ động và bị động. Các trường hợp có nguy cơ nổi mụn cao hơn khi thuộc vào một trong số những nhóm sau:

• Phụ nữ ở thời kỳ tiền mãn kinh: Sự thay đổi nội tiết tố trong giai đoạn này có thể làm tăng khả năng xuất hiện mụn trên da.

• Trẻ em đang trong độ tuổi dậy thì: Khi cơ thể trẻ đang thay đổi nội tiết tố, có thể gây ra sự gia tăng của bã nhờn da và mụn.

• Người bị rối loạn nội tiết: Các rối loạn nội tiết như tăng hoạt động tuyến giáp, tăng hormone androgen, hoặc PCOS (hội chứng buồng trứng đa nang) có thể gây ra sự gia tăng sản xuất dầu da và tăng nguy cơ mụn. Việc rối loạn nội tiết tố: khiến bã nhờn hoạt động mạnh, kích thích tiết nhờn, gây bít tắc lỗ chân lông, tăng sinh vi khuẩn gây mụn. Nếu da không được chăm sóc đúng cách các lỗ chân lông dễ bị bít tắc hoặc nhiễm khuẩn gây ra mụn.

• Người thường xuyên bị stress: Căng thẳng có thể ảnh hưởng tiêu cực đến hệ thống nội tiết và làm tăng nguy cơ mụn.

• Người làm việc trong môi trường ô nhiễm: Việc tiếp xúc với khói, bụi, ô nhiễm không khí thường xuyên có thể gây tắc nghẽn cổ nang lông và gây mụn.

• Người có làn da dầu và ít chăm sóc da: Làn da dầu có xuất hiện nhiều mụn hơn do tuyến dầu hoạt động mạnh. Nếu không được chăm sóc đúng cách, lỗ chân lông có thể bị tắc nghẽn và gây mụn.

• Sử dụng mỹ phẩm kém chất lượng hoặc chăm sóc da sai cách: Sử dụng mỹ phẩm không phù hợp hoặc không vệ sinh da đúng cách có thể gây tắc nghẽn lỗ chân lông và gây mụn. Mỗi một loại da sẽ có sản phẩm phù hợp hỗ trợ chăm sóc da. Tuy nhiên việc lựa chọn mỹ phẩm không phù hợp và kém chất lượng, sử dụng trong thời gian dài gây nhiễm khuẩn da, lỗ chân lông bị bít tắc hình thành mụn.
• Chăm sóc da sai cách: da mặt là vùng nhạy cảm và tiếp xúc trực tiếp với môi trường thường xuyên, do đó da mặt cần được chăm sóc cẩn thận hàng ngày. Nếu chăm sóc sai cách khiến da yếu đi, tạo điều kiện cho vi khuẩn gây mụn phát triển mạnh.
• Người đang điều trị các bệnh lý khác bằng thuốc: Nổi mụn cũng có thể do các tất dụng phụ của thuốc, đặc biệt khi dùng thuốc có các chất như testosterone, lithium, corticosteroid, thuốc chống lao, thuốc chống động kinh, thuốc chống trầm cảm… trong thời gian dài khiến rối loạn nội tiết tố, tăng sinh dầu nhờn, gây mụn.
• Người có thói quen ăn uống không lành mạnh: ăn đồ nhiều dầu mỡ, cay nóng, nhiều đường khiến nổi mụn nhiều hơn.

Tác hại biến chứng của mụn có thể gặp

Nếu mụn không được điều trị đúng cách và kịp thời thì nó có thể gây ra các biến chứng và tác hại khôn lường, ảnh hưởng đến thẩm mỹ, hoặc thậm chí cả về sức khoẻ và tính mạng

• Sẹo: Mụn nếu bị viêm nặng và không được điều trị đúng cách có thể để lại vết sẹo trên da, bao gồm các vết lõm (vết sẹo rỗ) hoặc vết sẹo lồi. Những vết sẹo này có thể ảnh hưởng đến tính thẩm mỹ của da và khó để loại bỏ hoàn toàn.

• Vết thâm: Sau khi mụn lành, có thể xuất hiện vết thâm trên da. Đây là kết quả của quá trình viêm nhiễm và sự phản ứng của da. Vết thâm có thể kéo dài trong thời gian dài và gây mất thẩm mỹ cho da.
• Nhiễm trùng: Nặn mụn hoặc vệ sinh kém có thể gây nhiễm trùng da, đặc biệt là khi vi khuẩn từ tay hoặc các công cụ không được vệ sinh sạch sẽ. Nhiễm trùng có thể dẫn đến sưng, đau, mủ và có thể lan sang các vùng da lân cận.

• Biến chứng nghiêm trọng: Trong trường hợp nghiêm trọng, mụn có thể phát triển sang các vùng da lân cận và gây ra viêm nhiễm lớn hơn. Điều này có thể gây ra các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng như viêm tắc tĩnh mạch xoang hang trong não, dẫn đến hôn mê và trong trường hợp nghiêm trọng hơn, có thể dẫn đến tử vong.

• Biến chứng đặc biệt của mụn trứng cá đỏ: Trong trường hợp của mụn trứng cá đỏ, có thể xuất hiện các biến chứng như mũi cà chua (bề mặt da trên mũi trở nên sần sùi, đỏ và viêm) hoặc trĩ mũi (sưng phù mũi và tạo ra các u nang).

Những dấu hiệu nhận biết tình trạng mụn của bạn đang thuộc thể nặng và nên được chuyên gia tư vấn

• Khi thấy da nổi mụn dai dẳng, và sau khi đã áp dụng các phương pháp chăm sóc, và điều trị da mụn tại nhà nhưng không thuyên giảm, người bệnh nên đến gặp bác sĩ chuyên khoa Da liễu để được thăm khám và hướng dẫn điều trị.
• Ở người lớn tuổi, nếu xuất hiện mụn trứng cá nặng có thể báo hiệu mắc bệnh lý, cần được thăm khám để điều trị.
• Khi sử dụng mỹ phẩm có các triệu chứng như: nổi mẩn đỏ, kích ứng, ngứa ngáy, ngất xỉu, khó thở, sưng mắt, mặt, môi hoặc lưỡi, cổ họng căng cứng… cần đến ngay bệnh viện để điều trị kịp thời. Một số kem trị mụn, sữa rửa mặt, và các loại mỹ phẩm kém chất lượng có thể gây ra phản ứng nghiêm trong cho da. Đối với những trường hợp mụn nhẹ thì việc tự điều trị tại nhà là hoàn toàn có thể. Tuy nhiên, đối với những trường hợp mụn dưới đây thì bạn nên tìm đến gặp bác sĩ hoặc các chuyên gia về da để được tư vấn và điều trị kịp thời nhé:
• Mụn không giảm sau khi áp dụng các phương pháp chăm sóc da thông thường như rửa mặt, sử dụng sản phẩm chăm sóc da, thuốc trị mụn tại nhà.
• Mụn trứng cá nặng, xuất hiện các biểu hiện như sưng, đau, ngứa, và có mủ.
• Khi bị mụn viêm từ 5 nốt trở lên
• Mụn trứng cá xuất hiện ở người lớn tuổi, có thể liên quan đến bệnh lý nền.
• Phản ứng nghiêm trọng sau khi sử dụng các sản phẩm chăm sóc da như kem trị mụn, sữa rửa mặt hoặc mỹ phẩm kém chất lượng, có các triệu chứng như nổi mẩn đỏ, kích ứng, ngứa, khó thở, sưng mắt, mặt, môi hoặc lưỡi, cổ họng căng.

Làm gì để ngừa mụn và điều trị mụn dứt điểm tại nhà?

• Có thể sử dụng các loại kem, sữa rửa mặt và thuốc điều trị tại chỗ không kê đơn để điều trị mụn vừa nổi lên. Các thành phần trong gel trị mụn bao gồm: benzoyl peroxide giúp làm khô mụn và tiêu diệt vi khuẩn, axit salicylic giúp tẩy tế bào chết trên da ngăn ngừa lỗ chân lông bị tắc nghẽn.

• Tránh sử dụng các sản phẩm chăm sóc da và trang điểm có chất quá đặc, khó thấm trên da vào mùa hè để tránh tăng nguy cơ tắc nghẽn lỗ chân lông.

• Luôn tẩy trang và làm sạch da trước khi đi ngủ để loại bỏ bụi bẩn và mỹ phẩm tích tụ trên da.

• Tắm hoặc rửa mặt sau khi vận động nhiều, tập thể dục để loại bỏ mồ hôi và bụi bẩn.

• Giữ tóc gọn gàng, tránh để tóc tiếp xúc trực tiếp với da mặt để tránh gây bít tắc lỗ chân lông.
• Tránh đội mũ hoặc quấn băng đô quá chật, vì áp lực và ma sát có thể gây tắc nghẽn lỗ chân lông.
• Thực hiện một chế độ ăn uống lành mạnh, bao gồm nhiều rau, trái cây và giảm tiêu thụ thực phẩm giàu đường và tinh bột.
• Giảm căng thẳng và thư giãn bằng cách tập yoga, thiền, hoặc thực hiện các hoạt động giảm stress khác.

Tuy nhiên, nếu vấn đề mụn của bạn không giảm sau khi thực hiện những biện pháp này, hoặc có biểu hiện nghiêm trọng hơn, nên thăm khám và tư vấn ở các cơ sở uy tín hoặc bệnh viện để được điều trị kịp thời đúng khách nhé. Một trong những địa chỉ điều trị mụn uy tín, lâu đời, với nhiều năm kinh nghiệm và đã giúp được nhiều khách hàng vượt qua được những cuộc “khủng hoảng mụn”, và lấy lại được làm da khoẻ mạnh mà bạn có thể tham khảo chính là Viện Thẩm Mỹ Quốc Tế Hoàng Gia Lotus. Để được tư vấn và điều trị mụn chuẩn y khoa, bạn có thể ghé địa chỉ này, tại số 151 Nguyễn Thái Bình, Phường 4, Quận Tân Bình.